Dzieci dyktatorów Jay Nordlinger

ODRA, Nr 10, 2017

Jay Nordlinger, Children of Monsters

Aleksandra Ziółkowska-Boehm

Dzieci dyktatorów

... Jak to jest być synem lub córką dyktatora? Na przykład Stalina? Jak to jest, gdy się nosi nazwisko, które jest synonimem terroru, ucisku i zła?

W Polsce nakładem wyd. Znak ukazała się książka "Dzieci dyktatorów" Jean-Christophe Brisard i Claude Quetel, a w Stanach Zjednoczonych niemal równolegle wydana została o podobnej tematyce.

Jay Nordlinger, znany z artykułów regularnie drukowanych w piśmie konswerwatystów założonym w 1955 roku przez Williama F. Buckley „National Review” w swojej nowej książce „Children of Monsters. An Inquiry into the Sons and Daughters of Dictator” (Encounter Books, 2015) pokazał rodziny dwudziestu dyktatorów, między innymi Stalina, Hitlera, Mussoliniego, Franco, Mao, Ceausescu, Amina, Pol Pot’a, Husseina.

„Children of Monsters” nie jest książką o dyktatorach, ale jak Jay Nordlinger pisze we wstępie, jest to książka o ich dzieciach. Jacy byli i co działo się z dziećmi tyranów? Czy ich maniakalni ojcowie traktowali ich tak, jak traktowali swoich podwładnych? Autor niektórym dzieciom poświęca kilka zdan, innym krótki fragment, innym wiele stron. Nordlinger daje fascynujący wgląd w nieraz „chore życie”, pokazuje, jak na młodych ludzi oddziałowuje dom, przywileje i wątpliwego szacunku spuścizna. Większość z dzieci żyje w negowaniu prawdy, jakby nie mogąc czy nie chcąc, zmierzyć się z prawdą o ojcach i następstwami ich dyktatury.

Książka zaczyna się od Hitlera. Nie miał dzieci. Miał ponoć wywołującą komentarze „relację” z Geli Raubal, swoją siostrzenicą. Geli w 1929 roku mając 21 lat zamieszkała „z wujkiem Alfem”. We wrześniu 1931 roku Geli została znaleziona martwa w swoim mieszkaniu. Samobójstwo wywołało wiele spekulacji, zastrzeliła się z pistolelu Hitlera.

Za syna Hitlera podawał się Francuz, Jean-Marie Loret, który twierdził, że urodził się w marcu 1918 roku, w wyniku romansu matki z Fuhrerem podczas I wojny światowej. W 1981 roku ukazała się jego książka, której tytuł nawiązywał do słów matki: ” Your father’s name was Hitler” (Ton pere s’appelait Hitler)

Ucieleśnienie łacińskiego machismo, Benito Mussolini , był ojcem pięciorga dzieci, które miał z żoną Rachele, ale miał ich więcej w wyniku licznych romansów, na które Rachele przymykała oko. (Mussolini z jedną ze swoich przyjaciółek zostali zabici strzałem w głowę i oboje powieszeni na stacji benzynowej w Mediolanie).

Miał nieślubnego syna, Benito Jr. (Benito Albino), który urodził się w 1915 roku w wyniku romansu z Idą Dalser (niektóre źródła podają ją jako pierwszą żonę, ale Nordlinger tego nie potwierdza). Miesiąc po urodzeniu syna, Mussolini ożenił się z Rachele Guidi. Przez jakiś czas wspierał finansowo swojego syna i jego matkę, ale kiedy w 1922 roku doszedł do władzy, oboje stali się dla niego „szczególnym utrapieniem”. Ida pojawiała się w miejscach publicznych i wywoływała niemałe komentarze. Mussolini zadziałał – matka i syn zostali umieszczeni w osobnym azylu. Oboje ponoć zginęli straszną śmiercią - Ida w 1937 roku w szpitalu psychiatrycznym, 26-letni wtedy Benito Jr. w 1942 roku został zamordowany. To, jak pisze Nordlinger, wyszło na jaw dopiero latach 2000-ych.

Benito Mussolini z Rachele miał dwie córki Eddę i Annę Marię i trzech synów: Vittorio, Bruno i Romano. Książka pokazuje zdjęcie ulubionego dziecka Mussoliniego, urodzoną w 1910 roku najstarszą córkę. Edda w 1930 roku poślubiła hrabiego Ciano, który został skazany na śmierć za spisek obalenia włoskiego faszyzmu. Edda błagała ojca aby uratował mu życie, ale Mussolini nie zainterweniował i Ciano został stracony w styczniu 1944 (przywiązany do krzesła zastrzelony strzałem w tył głowy). Napisała: „Już nie jesteś moim ojcem dla mnie. Wyrzekam sie także nazwiska Mussolini - Edda Ciano”. Edda nigdy nie rozmawiała z ojcem ponownie. W 1974 roku wydała swoje pamiętniki „My Truth”.

Najstarszy syn Mussoliniego, Vittorio, urodzony w 1916 roku, podczas wojny służył jako pośrednik między ojcem i Hitlerem. Kiedyś pompatycznie skomentował: „Wiadomo było, że Hitler i inni niemieccy przywódcy lubili mnie”. Stał się „strażnikiem pamięci ojca”, po wojnie mieszkał w Argentynie, do Włoch powrócił pod koniec życia. Zmarł w wieku 80 lat w swoim łóżku w 1997 roku.

Bruno Mussolini urodzony w 1918 roku był pilotem, brał udział w inwazji Włoch na Etiopię w 1935 roku, latał w armii gen. Franco w Hiszpanii. Zginął w sierpniu 1941 roku w wieku 23 lat w katastrofie lotniczej.

Romano, najmłoszy syn, został pianistą jazzowym, malarzem i producentem filmowym. Grał w zespole “The Romano Mussolini All Stars”, w którym występowali: Ella Fitzgerald, Duke Ellington i Dizzy Gillespie. Zwiedził świat, poślubił Annę Marię Villani Scicolone, siostrę Sophii Loren. Zmarł w 2006 roku w wieku 78 lat w szpitalu w Rzymie.

Niektóre z córek dyktatorów doznały prawie niewyobrażalnych doświadczeń. Ojcowie, których kochały, mordowali ich ukochanych mężów. Stało się to z przywołaną wczesniej Eddą Ciano, jak także w przypadku dwóch córek Saddama Husseina w Iraku. To prawie stało się z Marie-Denise Duvalier, córką prezydenta i dyktatora Haiti, Francois Duvalier, zwanego „Papa Doc”. Mówił, że żałował, że nie zabił zięcia (uśmiercił około 30 tysięcy przeciwników swojego reżimu).

Niektóre związki z synami, jak i oni sami, byli co najmniej „brutalni”. Odnosi się to do kilku z siedmiu synów Kadafiego, także do dwóch synów Saddama Husajna: Uday i Kusaj, którzy mordowali swoich przeciwników. W Zairze, dyktator Mobutu miał syna, który był tak okrutny, że dostał przydomek „Saddam Hussein”.

Druga żona Saddama Husseina, Samira Shahbandar, nazywana femme fatale, wpierw była żoną urzędnika irackich linii lotniczych. Saddam ponoć porwał męża i dał mu wybór: miał się rozwieść się z żoną lub umrzeć. Mężczyzna zdecydował się na rozwód.

Spośród synów i córek dyktatorów są ludzie, których można określić, jako „zaskakująco normalni” (jak wspomniany wczesniej Romano Mussolini). Valentin Ceauşescu jest fizykiem, który mieszka spokojnie w Bukareszcie. Jest zupełnie niepodobny do zmarłego w 1996 roku brata, Nicu, który był gwałcicielem i oszustem. Ich siostra, Zoia Ceauşescu nie chciała być znana pod nazwiskiem ojca. Miała oświadczyć, że chce, aby nazywać ją Mademoiselle. Zmarła w 1996 roku mając 57 lat.

O córce Stalina, urodzonej w 1926 roku Swietlanie, świat wie od dawna. Jest bodaj najsłynniejszą córką wszystkich dyktatorów. Adorowana i ropieszczana przez ojca straciła matkę mając sześć lat. Matka,Nadieżda, w wieku 31-u lat albo popełniła samobójstwo, albo została zamordowana. Stalin aresztował kilku członków jej rodziny, nie wiadomo co się z nimi stało. Podobnie „zniknęli” członkowie pierwszej żonyStalina, Kato.

Swietlana po śmierci ojca w 1953 roku przyjęła nazwisko matki Alliluyeva. Uczyła sie doskonale, lubiła książki, muzykę, języki obce. Po studiach na uniwersytecie w Moskwie wykładała rosyjską literaturę i uczyła języka angielskiego. Pierwszą swoją książkę zadedykowała matce „To My Mother”

W 1966 roku pierwszy raz opuściła kraj - wyjechała do Indii. Uzyskała pozwolenie na opuszczenie Związku Radzieckiego aby prochy męża Hindusa wsypać do Gangesu. Z Indii przez Rzym i Szwajcarię uciekła do Stanów Zjednoczonych.

W Stanach Zjednoczonych opublikowała napisany w 1963 roku pamiętnik „Twenty Letters to a Friend”, który przywiozła ze sobą. W 1969 roku ukazała się kolejna książka wspomnieniowa „Only One Year” napisana w Stanach Zjednoczonych. W 1982 roku zamieszkała w Anglii, gdzie napisała trzeci pamiętnik ”The Faraway Music”.

Wszystkie jej książki są oceniane bardzo wysoko i są niezwykle interesującą lekturą. Swietlana wychodziła kilka razy za mąż, zmieniała religie, przenosiła się z miejsca na miejsce. Zmarła w 2011 roku w domu spokojnej starości w Ameryce w stanie Wisconsin.

Jedna z córek Fidela Castro, Alina Fernandez, uciekła do Stanów Zjednoczonych i w 1993 roku napisała książkę z brutalną szczerością opisując swoje życie, stając się „Swietłaną Kuby”.

*

Lojalność jest cnotą, i jest naturalne, że jest się lojalnym wobec swoich rodziców. Ale jak się zachować, gdy ojciec jest mordercą mas i despotą? John F. Kennedy powiedział: „Lojalność względem partii czasami wymaga zbyt dużo”.(Sometimes party loyalty asks too much). Podobnie lojalność rodzinna może zadawać zbyt dużo bólu.